"Rabbiniz hayiydir, kerimdir. Kulu dua ederek kendisine elini kaldırdığı zaman, O, ellerini boş çevirmekten istihya eder." (Tirmizî, Daavât 118, (3551); Ebû Dâvud, Salât 358, (1488).
Hayiy, çok haya eden, fazlaca utanan demektir. Haya vasfını Allah hakkında lügat manasında kullanmak uygun değildir. Çünkü, lügat olarak haya, kişide ayıplanma ve kınanma korkusu gibi bir şey sebebiyle hâsıl olan değişme ve inkisâr mânasına gelir. Böyle bir hâl Zât-ı Zülcelâl hakkında muhaldir. Öyle ise lügat yönüyle "çok utanan" mânasına gelen hayiy kelimesi Allah hakkında kullanılınca, bundaki gaye maksuddur.
Hayadan maksad ve gaye ayıplanacak şeyin yâni hoş olmayan şeyin terki olduğuna göre, ulemâ, Allah hakkında şu mânada anlamıştır:
Allah'ın "hayiy" olması, kulu memnun edecek şeyi yapması, ona zarar verecek şeyi terketmesi demektir. Öyle ise sadedinde olduğumuz hadisi, "Cenab-ı Hakk, dua eden kuluna, kulun hayrına olan şeyi mutlaka verir, duasını sevapsız, boş bırakmaz" diye anlayacağız. Bu "verme" işinin Cenab-ı Hakk'ın hikmeti muktezasınca, ya "istediğine aynen kavuşması" yahut "daha iyisinin verilmesi" yahut da "sevap verilmesi, günahlarının azaltılması" şeklinde tecelli edeceği şeklinde anlamak gerekir...
Hz. İbnu Mes'ud (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) duayı üç kere yapmaktan, istiğfarı üç kere yapmaktan hoşlanırdı." (Ebû Dâvud, Salât 361, (1524).
Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) ısrar ve tekrar tavsiye etmektedir. Bu rivâyet, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın, dua veya istiğfar ettiği zaman üçer sefer tekrarladığını göstermektedir.
Hz. Ebû Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:
"Acele etmediği müddetçe herbirinizin duasına icâbet olunur. Ancak şöyle diyerek acele eden var: "Ben Rabbime dua ettim duamı kabul etmedi." (Buhârî, Daavât 22; Müslim, Zikr 92, (2735); Muvatta, Kur'an 29 (1, 213); Tirmizî, Daavât 145, (3602, 3603); Ebû Dâvud, Salât 358, (1484).
Müslim'in diğer bir rivâyeti şöyledir:
"Kul, günah talebetmedikçe veya sıla-i rahmin kopmasını istemedikçe duası icâbet görmeye (kabul edilmeye) devam eder."
Tirmizî'nin bir diğer rivâyetinde şöyledir:
"Allah'a dua eden herkese Allah icâbet eder. Bu icâbet, ya dünyada peşin olur, ya da ahirete saklanır, yahut da dua ettiği miktarca günahından hafifletilmek sûretiyle olur; yeter ki günah taleb etmemiş veya sıla-ı rahmin kopmasını istememiş olsun, ya da acele etmemiş olsun."
Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), bu hadislerinde dua eden insanların bir zaafına dikkat çekmektedir: "İsti'cal" yani acelecilik. Bir başka ifâde ile duanın hemen karşılığını görme arzusu, Müslim'in bir rivâyetinde "Ya Rasulallah İsti'cal nedir?" diye sorulunca şu açıklamayı yapar:
"Dua ettim, ettim de hiçbir neticesini görmedim" der ve o anda duayı terkeder."
Şu halde Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm), duanın terkine sevkedecek bir aceleciliği hoş görmüyor. Bu sebeple, her hâlukârda dua etmeye devam edilmesi için, duanın mutlaka netice vereceğini kesin bir dille ifâde ettikten sonra bu kabulün şu sûretlerden biriyle olcağını belirtir:
"1. Ya isteğe uygun olarak dünyada görülecek bir şekilde makbul olur.
2. Ya âhirette verilmek üzere sevap takdir edilir.
3. Yahut günahları affedilir."
Şu halde, bu hadis, neticeye hiç aldırmadan dua etmeye, Allah'tan hayırlı şeyler istemeye devam etmeye teşvik etmektedir. Duayı ibadetin, kulluğun bir gereği bilip, ara vermeden devam etmelidir. Mü'min ibadetten usanmaz, zaten hayatının gayesi ibadet ve kulluktur. Zîra Allah insanları sadece ve sadece ibâdet için yaratmış bulunmaktadır (Zâriyat, 51/56). İcâbetin gecikmesi, henüz vakti gelmediğinden, yahut daha çok ibadet edip mübâlağa göstermesi gereğindendir. Zîra, Cenâb-ı Hakk duada mübâlağa ve ısrarı sevmekte, çok dua edenlerin duasını kabul buyurmaktadır.
(İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları:6/545.)
Sorularla İslamiyet
- 1. Fatiha Süresini Hiç Böyle Okumuşmuydunuz (3216 kez okundu.) - 26/03/2015
- 2. RUHUN ŞAD OLSUN BÜYÜK ÜSTAD (2687 kez okundu.) - 30/03/2015
- 3. HZ.SALİH'İN HAYATI (2735 kez okundu.) - 04/04/2015
- 4. HZ.MUHAMMED (S.A.V)´İN HAYATI (2846 kez okundu.) - 11/04/2015
- 5. RECEB AYI VE REGAİB GECESİNİN FAZİLETİ (2809 kez okundu.) - 19/04/2015
- 6. Hz. ÂDEM HAYATI (3837 kez okundu.) - 25/04/2015
- 7. MİRAÇ KANDİLİ NEDİR? (2474 kez okundu.) - 14/05/2015
- 8. ŞABAN AYINDA ORUÇ TUTMANIN MÜKÂFATI (3192 kez okundu.) - 18/05/2015
- 9. İŞTE BERAT KANDİLİ ÖNEMİ VE ANLAMI (2821 kez okundu.) - 26/05/2015
- 10. RAMAZAN AYI GELMEDEN ÖNCE NELER YAPILIR (3096 kez okundu.) - 04/06/2015
- 11. RAMAZAN AYIN FAZİLETİ (3289 kez okundu.) - 14/06/2015
- 12. ORUÇ'UN FAYDALARI (2318 kez okundu.) - 02/07/2015
- 13. KADİR GECESİNİN ÖNEMİ (1966 kez okundu.) - 11/07/2015
- 14. HABİL İLE KABİL'İN HAYATI (2678 kez okundu.) - 20/07/2015
- 15. HZ. YUSUF PEYGAMBERİN HAYATI (3114 kez okundu.) - 25/07/2015
- 16. HZ. SIT (S.A.) (2731 kez okundu.) - 08/08/2015
- 17. HZ.İDRİS'İN HAYATI (2664 kez okundu.) - 15/08/2015
- 18. HZ.NUH HAYATI (2396 kez okundu.) - 22/08/2015
- 19. HZ. ZÜLKARNEYN HAYATI (3161 kez okundu.) - 29/08/2015
- 20. HZ.İŞMOİL HAYATI (3065 kez okundu.) - 19/09/2015
- 21. HZ.İSHAK PEYGAMBERİN HAYATI (2356 kez okundu.) - 03/10/2015
- 22. HZ. YAKUP'UN HAYATI (2341 kez okundu.) - 17/10/2015
- 23. HZ. EYÜP PEYGAMBERİN HAYATI (2146 kez okundu.) - 24/10/2015
- 24. HZ.ZÜLKİFL'İN HAYATI (2411 kez okundu.) - 31/10/2015
- 25. HZ.ŞUAYB PEYGAMBER HAYATI (2271 kez okundu.) - 07/11/2015
- 26. HZ. YUNUS PEYGAMBERİN HAYATI (2235 kez okundu.) - 14/11/2015
- 27. HZ. MUSA PEYGAMBERİN HAYATI (2521 kez okundu.) - 21/11/2015
- 28. HZ.HARUN PEYGAMBERİN HAYATI (2390 kez okundu.) - 27/11/2015
- 29. HZ.DAVUT PEYGAMBERİN HAYATI (2153 kez okundu.) - 06/12/2015
- 30. HZ.SÜLEYMAN PEYGAMBERİN HAYATI (2236 kez okundu.) - 12/12/2015
- 31. HZ.LOKMAN PEYGAMBERİN HAYATI (2936 kez okundu.) - 19/12/2015
- 32. HZ MUHAMMEDİN HAYATI (2262 kez okundu.) - 27/12/2015
- 33. EFENDİMİZ (S.A.V)'İN YASAKLADIĞI VE TAVSİYE ETTİĞİ İSİMLER (2003 kez okundu.) - 09/01/2016
- 34. İSLAMDA ADAB - I (2070 kez okundu.) - 16/01/2016
- 35. PEYGAMBER EFENDİMİZİN GÜNLÜK HAYATA AİT SÜNNETLERİ (2282 kez okundu.) - 23/01/2016
- 36. İSLAM DİNİNDE BASKI VE ZORLAMAK YOKTUR (2252 kez okundu.) - 31/01/2016
- 37. NAMAZ DİNİN DİREĞİDİR (2049 kez okundu.) - 12/02/2016
- 38. ABDEST NEDİR (1866 kez okundu.) - 20/02/2016
- 39. ABDEST NASIL ALINIR (1974 kez okundu.) - 27/02/2016
- 40. ABDESTİN FARZLARI (1964 kez okundu.) - 05/03/2016
- 41. ABDESTİN SÜNNETLERİ (2006 kez okundu.) - 12/03/2016
- 42. İSLAMİYET'TEN ÖNCE TÜRK DEVLETLERİ (2108 kez okundu.) - 19/03/2016
- 43. İSLAMİYET’İN DOĞUŞU VE YAYILIŞI (2271 kez okundu.) - 26/03/2016
- 44. İŞTE REGAİP KANDİLİ HAKKINDA BİLGİ (2515 kez okundu.) - 02/04/2016
- 45. KUTLU DOĞUM HAFTASI İLE MEVLİT KANDİLİ (1988 kez okundu.) - 16/04/2016
- 46. ADI GÜZEL, KENDİ GÜZEL MUHAMMED (2075 kez okundu.) - 23/04/2016
- 47. MİRAÇ KANDİLİ NEDİR FAZİLETLERİ NELERDİR? (1880 kez okundu.) - 30/04/2016
- 48. CENNET ANALARIN AYAKLARI ALTINDADIR (1846 kez okundu.) - 07/05/2016
- 49. ŞABAN AYI'NIN FAZİLETLERİ (1814 kez okundu.) - 14/05/2016
- 50. BERAT GECESİNDE NELER YAPMALI? (1836 kez okundu.) - 21/05/2016
- 51. RAMAZAN AYI VE ÖNEMİ (1743 kez okundu.) - 28/05/2016
- 52. RAMAZAN AYI KUR'AN-I KERİM AYIDIR (1761 kez okundu.) - 04/06/2016
- 53. RAMAZAN AYI ORUÇ AYIDIR (1746 kez okundu.) - 11/06/2016
- 54. RAMAZAN AYI RAHMET VE MAĞFİRET AYIDIR (1818 kez okundu.) - 18/06/2016
- 55. ORUÇ CENNETE GÖTÜRÜR (1812 kez okundu.) - 25/06/2016
- 56. LUT KAVMİ (2122 kez okundu.) - 09/07/2016
- 57. DUA EDERKEN ISRARCI OLMALI MIYIZ? (2264 kez okundu.) - 06/08/2016
- 58. NEDEN HER İNSANIN İRADESİ FARKLIDIR? (2319 kez okundu.) - 13/08/2016
- 59. KURBAN KESMENİN FAZİLETİ (1867 kez okundu.) - 08/09/2016
- 60. ESKİ BAYRAMLAR VE YENİ BAYRAMLAR ARASINDAKİ FARKLAR (3220 kez okundu.) - 14/09/2016
- 61. NAMAZ, AHLAK, HAYAT NAMAZI VE NEFS TEZKİYESİ (2638 kez okundu.) - 08/10/2016
- 62. MEVLİD KANDİLİ NEDİR? (1708 kez okundu.) - 19/11/2016
- 63. MEVLİD KANDİLİ ÖNEMİ VE FAZİLETLERİ NELERDİR? (2711 kez okundu.) - 27/11/2016
- 64. KUTUPLARA YAKLAŞTIKÇA NAMAZ VAKİTLERİ (2702 kez okundu.) - 17/12/2016
- 65. İMAM-I ŞAFİİ HAZRETLERİ KİMDİR? (1546 kez okundu.) - 24/01/2017
- 66. UMRENİN FAZİLETİ (1653 kez okundu.) - 10/02/2017
- 67. RİSALE NUR’DAN HASTALAR RİSALESİ (3473 kez okundu.) - 02/03/2017
- 68. ÜÇ AYLARIN FAZİLETLERİ - I (3209 kez okundu.) - 14/04/2017
- 69. ORUCUN VE RAMAZAN AYININ FAZİLETİ (2236 kez okundu.) - 26/05/2017
- 70. KADİR GECESİ'NDE NASIL İBADET EDİLİR? (1762 kez okundu.) - 16/06/2017
- 71. HACCIN TARİF ve FAZİLETLERİ - I (1377 kez okundu.) - 16/08/2017
- 72. HACCIN TARİF ve FAZİLETLERİ - II (1223 kez okundu.) - 26/08/2017
- 73. HACCIN TARİF ve FAZİLETLERİ - III (1161 kez okundu.) - 04/09/2017
- 74. ŞANS OYUNLARI HARAM MIDIR? (3811 kez okundu.) - 20/12/2017